دانه قهوه روبوستا پارسیس کافی

دانه قهوه روبوستا یکی از دو نوع اصلی دانه قهوه در جهان است که به دلیل مقاومت بالا، کافئین بیشتر و طعم تلخ تر خود شناخته می شود. در این مطلب، به زبان ساده به معرفی قهوه روبوستا و مقایسه آن با عربیکا می پردازیم. همچنین به سؤالات متداولی مانند بهترین خاستگاه روبوستا، قهوه ۱۰۰٪ روبوستا، عوارض مصرف روبوستا، تفاوت های آن با عربیکا، معرفی یک نمونه برند ایرانی (پارسیس کافی)، قوی ترین قهوه روبوستا در جهان و بهترین مارک های روبوستا در ایران پاسخ می دهیم. این مطالب با تکیه بر منابع معتبر و به روز گردآوری شده است.

دانه های روبوستا در بسیاری از کشورهای آفریقا، آسیا و آمریکای جنوبی کشت می شوند، اما تنها چند کشور عمده، بخش اعظم تولید روبوستای جهان را در اختیار دارند. بیش از ۹۰٪ قهوه روبوستای دنیا در کشورهایی مانند ویتنام، برزیل، اندونزی، هند و اوگاندا تولید می شود. ویتنام بزرگ ترین تولیدکننده روبوستا است و به تنهایی حدود ۴۰٪ از تولید جهان را به خود اختصاص می دهد. پس از آن برزیل (حدود ۲۵٪) و اندونزی (حدود ۱۵٪) در رتبه های بعدی قرار دارند. سایر تولیدکنندگان مهم روبوستا شامل هند، اوگاندا، مالزی، ساحل عاج و تایلند هستند.
از نظر کیفی نیز، دانه های روبوستا بسته به خاستگاه، ویژگی های طعمی متمایزی دارند. برای مثال، روبوستای اندونزی بدنه ای سنگین، اسیدیته پایین و طعمی شبیه کاکائو با ته مزه مرکبات دارد. روبوستای ویتنام بسیار تلخ و کم اسید است و عطر و طعم سنتی خود را به روش های کشت سنتی حفظ کرده است. روبوستای اوگاندا نیز به داشتن عطر و طعم غنی (مثلاً نت‌های شکلاتی و میوه ای) و کافئین بالا معروف است. بسیاری از مصرف کنندگان و باریستاهای خبره، روبوستای ویتنام، اوگاندا و اندونزی را جزء با کیفیت ترین های دنیا می دانند.
با این حال، تشخیص بهترین قهوه روبوستا کاملاً به ذائقه فردی بستگی دارد. هر خاستگاه، طعم و رایحه خاص خود را ارائه می دهد و ممکن است یک نفر روبوستای تند و تلخ آفریقایی را بپسندد در حالی که فردی دیگر روبوستای آسیایی را ترجیح دهد. بنابراین توصیه می شود دوستداران روبوستا، انواع دانه های کشورهای مختلف را امتحان کنند تا بر اساس سلیقه خود بهترین گزینه را بیابند.

منظور از قهوه ۱۰۰٪ روبوستا آن است که ترکیب دانه‌ ها به طور کامل از روبوستا تشکیل شده باشد و هیچ عربیکایی در آن به کار نرفته باشد. بیشتر قهوه‌ های تجاری، اسپرسوها و بلندر ها از ترکیب عربیکا و روبوستا بهره می‌ برند، اما در برخی موارد برای داشتن کافئین بسیار بالا و عطر و طعم بسیار قوی، از قهوه کاملاً روبوستا استفاده می‌ شود. قهوه ۱۰۰٪ روبوستا به خاطر ویژگی‌ های ذاتی روبوستا، نوشیدنی‌ ای پرقدرت و غلیظ به دست می‌ دهد که کافئین و تلخی آن نسبت به انواع عربیکا بیشتر است. به طور کلی میزان کافئین در دانه روبوستا تقریباً دو برابر دانه عربیکا است (حدود ۲٫۲–۲٫۷٪ در روبوستا در برابر ۱٫۲–۱٫۵٪ در عربیکا). این کافئین بالا باعث می‌ شود قهوه ۱۰۰٪ روبوستا تأثیر بیدارباش قوی‌ تری داشته باشد و انرژی‌ بخش افرادی باشد که به دنبال یک نوشیدنی بسیار قوی هستند. همچنین روبوستا به طور طبیعی کرم‌ آ (خامه) بیشتری روی اسپرسو ایجاد می‌ کند؛ به همین دلیل در ایتالیا و دیگر کشورها برخی ترکیبات اسپرسو را با درصد بالای روبوستا تهیه می‌ کنند تا کرمای غلیظ‌ تر و ماندگار تری به دست آورند.
از نظر طعم، روبوستا خالص عطری تند و زمینی (خاکی) دارد و نت‌ های طعمی آن شامل تلخی شدید، ته مزه‌ های آجیلی یا شکلات تلخ و گاهاً دودی است. به دلیل قند و چربی کمتر در دانه روبوستا نسبت به عربیکا، مزه آن کمتر حالت شیرین یا میوه‌ ای داشته و بیشتر به تلخی گرایش دارد. برخی افراد عاشق همین طعم تلخ و قوی هستند و قهوه ۱۰۰٪ روبوستا را ترجیح می‌ دهند. در مقابل، برای افرادی که عادت به تلخی شدید ندارند، مزه روبوستای خالص ممکن است بسیار تند یا حتی ناخوشایند به نظر برسد. به هر روی، ۱۰۰٪ روبوستا هنوز نسبتاً کمیاب است و اغلب برندهای تجاری، محصولات صددرصد روبوستا را با برشته‌ کاری‌ های تیره عرضه می‌ کنند تا طعم تلخ آن متعادل‌ تر شود. نمونه‌ هایی از این دست شامل بعضی قهوه‌ های اسپرسوی ایتالیایی یا قهوه ویتنامی سنتی هستند که کاملاً از روبوستا تهیه می‌ شوند. برای کسانی که طرفدار قهوه‌ های بسیار پرکافئین با کرمای غلیظ و طعم کاملاً تلخ و سنگین هستند، امتحان کردن یک فنجان ۱۰۰٪ روبوستا تجربه‌ ای منحصر به‌ فرد خواهد بود.

هرچند قهوه روبوستا خواص انرژی بخش و آنتی اکسیدانی مشابه سایر قهوه ها دارد، اما به دلیل کافئین بالاتر آن، مصرف بیش از حد یا در شرایط خاص می تواند با عوارضی همراه باشد. عوارض و اثرات جانبی قهوه روبوستا عمدتاً ناشی از میزان زیاد کافئین در آن است و مشابه عوارض مصرف زیاد هر نوع قهوه کافئین دار می باشد، با این تفاوت که در روبوستا این عوارض ممکن است شدیدتر بروز کنند. مهم ترین عوارض احتمالی عبارت اند از:

عوارض روبوستا تفاوت ماهوی با سایر قهوه ها ندارد، بلکه شدت آن ها به دلیل کافئین بیشتر، می تواند بیشتر باشد. برای اکثر افراد مصرف متعادل (۱ تا ۲ فنجان در روز) روبوستا مشکلی ایجاد نمی کند و فواید افزایش تمرکز و هوشیاری آن بهره برداری می شود. اما در مصرف زیاد یا در افراد حساس، رعایت احتیاط ضروری است. اگر علائم نامطلوبی تجربه کردید، می توانید به جای روبوستای خالص، به سراغ ترکیب های ملایم تر (مثلاً میکس روبوستا عربیکا) بروید تا هم از طعم آن لذت ببرید و هم عوارض را به حداقل برسانید.

دو گونه اصلی دانه قهوه که در جهان کشت و مصرف می‌ شوند، عربیکا و روبوستا هستند. هر دوی این ها گونه هایی از سرده Coffea هستند و بیش از ۹۵٪ تولید قهوه جهان را به خود اختصاص می‌ دهند. قهوه عربیکا از گیاه Coffea arabica به دست می‌ آید. خاستگاه این گیاه ارتفاعات مرتفع اتیوپی است و یکی از قدیمی ترین انواع قهوه مصرفی بشر به شمار می‌ رود. عربیکا حدود ۶۰٪ تا ۷۰٪ بازار قهوه جهان را تشکیل می‌ دهد و در کشورهای متعددی (از جمله برزیل، کلمبیا، اتیوپی، هندوراس و…) کشت می‌ شود. دانه‌ های عربیکا عطر و طعم ملایم، شیرین و میوه ای گل ی دارند و اسیدیته ی مطبوعی ارائه می‌ کنند. کافئین عربیکا نسبتاً پایین تر است و تقریباً بین ۱ تا ۱٫۵ درصد وزن دانه را تشکیل می‌ دهد. به دلیل همین طعم دلپذیر و پیچیدگی های عطری، عربیکا در بین متخصصان قهوه و قهوه دوستان محبوب تر بوده و به عنوان قهوه ای با کیفیت و گران تر شناخته می‌ شود. در مقابل، قهوه روبوستا از گیاه Coffea canephora به دست می‌ آید. روبوستا حدود ۳۰٪ تا ۴۰٪ قهوه مصرفی جهان را شامل می‌ شود و پس از عربیکا در رتبه دوم قرار دارد. خاستگاه اولیه روبوستا آفریقای مرکزی و غربی (کشورهایی مانند اوگاندا و کنگو) است و این نام گذاری به خاطر مقاومت زیاد این گیاه در برابر شرایط محیطی و آفات صورت گرفته است. روبوستا می‌ تواند در ارتفاعات پایین تر و آب و هوای گرم تر رشد کند و در برابر آفات بسیار مقاوم تر از عربیکا است، زیرا کافئین بالای آن به عنوان یک دفع کننده طبیعی حشرات عمل می‌ کند. دانه‌ های روبوستا طعم و عطری شدیدتر، تلخ تر و سنگین تر نسبت به عربیکا دارند و اسیدیته آنها کمتر است. کافئین در روبوستا دو برابر عربیکا (معمولاً حدود ۲ تا ۲٫۷ درصد) است که باعث می‌ شود نوشیدنی حاصل اثر تحریک کننده قوی تری داشته باشد. دانه روبوستا از لحاظ ظاهری کمی کوچک تر و گردتر از عربیکا است و میزان روغن و قند کمتری در ترکیب خود دارد، که این امر در طعم خشن تر و تلخی بیشتر روبوستا مؤثر است.

هرچند عربیکا و روبوستا هر دو قهوه هستند، اما از نظر ویژگی‌ های حسی، ترکیبات شیمیایی، شرایط کشت و کاربردها تفاوت‌ های قابل توجهی دارند. در ادامه، مهم‌ ترین تفاوت‌ های قهوه عربیکا و روبوستا را بررسی می‌ کنیم:

وقتی صحبت از «قوی ترین قهوه» می شود، منظور میزان کافئین بالای آن است. از آنجا که دانه روبوستا ذاتاً کافئین بیشتری نسبت به عربیکا دارد، بسیاری از قهوه های بسیار پرکافئین جهان یا کاملاً از روبوستا تهیه می شوند یا درصد بالایی روبوستا در ترکیب خود دارند. در سال های اخیر چند برند بین المللی با شعار «قوی ترین قهوه دنیا» شهرت یافته اند که شاخص ترین آن ها Death Wish Coffee و Black Insomnia هستند.

قهوه دث ویش (Death Wish) محصول یک شرکت آمریکایی است که ادعا می کند قوی ترین قهوه جهان را تولید کرده است. ترکیب دانه های این قهوه عمدتاً روبوستا با برشتگی تیره است و یک فنجان از آن حاوی کافئینی چند برابر یک فنجان قهوه معمولی است. این برند آن قدر به قدرت قهوه خود مطمئن است که تضمین بازپرداخت وجه در صورت عدم رضایت مشتری را ارائه می دهد. مصرف کنندگان درباره این قهوه بیان کرده اند که با نوشیدن یک فنجان از آن، ساعت ها بیدار و پرانرژی مانده اند.

قهوه بلک اینسامنیا (Black Insomnia) نیز که خاستگاه آن آفریقای جنوبی (شهر کیپ تاون) است، رقیب نزدیک دث ویش در عنوان پرکافئین ترین قهوه جهان محسوب می شود. طبق گزارش ها، تنها یک فنجان ۳۵۵ میلی لیتری از بلک اینسامنیا حاوی حدود ۷۰۲ میلی گرم کافئین است. برای مقایسه، این میزان کافئین تقریباً معادل ۳ برابر یک فنجان قهوه معمولی است و حتی از حد مجاز توصیه شده روزانه (۳۰۰ میلی گرم) نیز بسیار فراتر می رود. مصرف چنین قهوه هایی می تواند منجر به افزایش شدید ضربان قلب، بی خوابی طولانی مدت و سایر عوارض ناشی از کافئین بیش از حد شود؛ بنابراین هرچند عنوان قوی ترین قهوه روبوستا جهان جالب توجه است، استفاده از این قبیل نوشیدنی ها باید با احتیاط و در حد بسیار محدود صورت گیرد.

بالاترین میزان کافئین در قهوه های تجاری دنیا با بهره گیری از دانه روبوستا به دست می آید. قهوه هایی مثل Death Wish و Black Insomnia با ترکیب هوشمندانه روبوستا و عربیکا (و احتمالا انتخاب گونه های خاص پربازده) توانسته اند رکورددار شوند. با این حال یادآوری می شود که قدرت یک قهوه تنها به کافئین آن نیست؛ عوامل دیگری چون کیفیت برشته کاری و طعم متعادل نیز اهمیت دارند. اگر صرفاً به دنبال کافئین بالا هستید، روبوستا را انتخاب کنید، اما اگر طعم و عطر برایتان مهم است، قهوه ای بیابید که ضمن قوی بودن، خوش طعم هم باشد.